Dánarbússkipti

Það er eitt sem hægt er að ganga að vísu í lífinu en það er að öll deyjum við einhver tímann. Margir hafa staðið frammi fyrir því að ættingi deyr og þurfa að eiga samskipti við sýslumann vegna dánarbúsins og finnst mörgum þetta ferli flókið.

Um leið og andlát er tilkynnt til sýslumanns hefur sýslumaður forræði yfir dánarbúinu, þar með talið öllum eignum búsins. Erfingjar hins látna geta fengið leyfi frá sýslumanni til þess að taka fjármuni út af bankareikningum hans fyrir útfararkostnaði en annars er ekki hægt að ráðstafa eignum nema með samþykki sýslumanns.

Innan þriggja mánaða frá andláti verða erfingjar hins látna að taka ákvörðun um hvaða leið þeir kjósa að fara með dánarbúið. Erfingjar geta á þessum tíma fengið leyfi frá sýslumanni til að kanna eignastöðu dánarbúsins og er mikilvægt að skoða það vel áður en framhaldið er ákveðið.

Þrír möguleikar eru í stöðunni: lýsa yfir eignaleysi, fara í einkaskipti eða opinber skipti.

Þegar einungis eru til staðar skuldir en engar eignir, eða þær óverulegar, er hægt að ljúka skiptum með því að tilkynnandi lýsir yfir eignaleysi dánarbúsins. Þannig bera erfingjar ekki ábyrgð á skuldum dánarbúsins.

Ef eignir búsins eru umfram skuldir og erfingjar eru um það sammála geta þeir óskað eftir því við sýslumann að fá leyfi til einkaskipta. Þannig skipta þeir eignum búsins sín á milli í réttu arfshlutfalli og bera í leiðinni ábyrgð á öllum skuldum búsins, þar með talið ábyrgðarskuldbindingum sem hinn látni hefur tekist á hendur. Ljúka þarf dánarbússkiptunum með því að skila inn til sýslumanns erfðafjárskýrslu og einkaskiptagerð ásamt tilheyrandi fylgiskjölum og þegar sýslumaður hefur farið yfir skjölin og samþykkt þau er skiptum á dánarbúinu lokið.

Þegar erfingjar geta ekki komið sér saman um einkaskipti og/eða skuldir eru umfram eignir í dánarbúinu og erfingjar kjósa að taka ekki ábyrgð á þeim er hægt að lýsa því yfir við sýslumann að ekki verið farið fram á einkaskipti. Þá óskar sýslumaður eða erfingjar sjálfir eftir því við héraðsdóm að fram fari opinber skipti á dánarbúinu. Í þeim tilfellum er skipaður skiptastjóri yfir dánarbúinu sem í raun gerir upp búið með sambærilegum hætti og um væri að ræða gjaldþrotaskipti, þ.e. kemur eignum í verð og úthlutar til þeirra sem lýsa kröfu í búið og erfingjar fá það sem eftir stendur í því arfshlutfalli sem þeir eiga rétt á.

Mikilvægt er að vera vel meðvitaður um réttarstöðu sína og tryggja hana eins vel og mögulegt er þegar kemur að dánarbússkiptum enda hafa erfingjar oft lent í því að þurfa að greiða ábyrgðarskuldbindingar sem hinn látni hafði gengist við áður en hann lést. Slíkar kröfur hafa jafnvel komið upp nokkrum árum eftir andlát.

Ef þér vantar upplýsingar eða aðstoð við dánarbússkipti þá getur þú sent fyrirspurn á netfangið jonina@velferdlog.is